STEAM to edukacyjne podejście do uczenia się, które wykorzystuje Naukę, Technologię, Inżynierię, Sztukę i Matematykę jako sposób na nakierowanie uczniów w ich poszukiwaniach, dialogach i krytycznym myśleniu. Dzięki temu kształcimy uczniów zdolnych do podejmowania przemyślanego ryzyka, chętnych uczenia się przez doświadczenie, wytrwałych w rozwiązywaniu problemów, chętnych do współpracy i działających poprzez proces twórczy. To są innowatorzy, pedagodzy, liderzy i uczniowie XXI wieku!
Susan Riley
Arts Integration Specialist
STEAM w Baby City to kompleksowy proces, który został zainicjowany w 2015 r., kiedy po raz pierwszy wzięliśmy udział w Ogólnopolskiej a potem Światowej Olimpiadzie Kreatywności Destination Imagination.
Kolejnym krokiem było wdrożenie innowacji pedagogicznej Twórcze Rozwiązywanie Problemów (TRP), nowej strategii kształcenia mającej na celu rozwijanie umiejętności uczenia (się) uczniów z wykorzystaniem metodyki TRP, a następnie kompleksowej metody STEAM.
Założenia obu programów oparte są na trzech ważnych zmianach w jakości pracy:
- Zasad nauczania;
- Sposobu uczenia (się) uczniów;
- Organizacji pracy w zakresie aranżacji przestrzeni edukacyjnej i nauczania.
W zakresie zasad nauczania nowa jakość oznacza stworzenie autorskiego programu pracy rocznej, zgodnego z programem edukacji przedszkolnej, lecz pogłębionego o treści kształcenia z wykorzystaniem nowych metod twórczego nauczania. Metodyka (sposób uczenia) jest rozszerzona o nowe strategie kształcenia rozwijające myślenie twórcze, holistyczne ujęcie treści z różnych edukacji, poprzez łączenie zakresów tematycznych i ukazywania nauki jako spójnej całości za pomocą heurestyk twórczych. Organizacja pracy uwzględnia prace projektowe, pracę zespołową uczniów, zasady oddolnego uczenia się, czyli elastyczne podejście do realizowanych projektów tak by rozwinąć wiedzę uczniów.
Głównym założeniem obu programów jest budowanie kluczowych kompetencji ucznia, do których należą:
- chęć i ciekawość do uczenia się oraz zaangażowanie poprzez wdrożenie strategii oddolnego uczenia, realizowanie odpowiedniej strategii planowania projektów,
- współpraca (realizacja projektów w pracy zespołowej),
- kreatywność poprzez wdrożenie technik myślenia dywergencyjnego i heurestyk twórczych,
- empatia, szacunek i tolerancja (wykorzystanie różnych narzędzi i metod aktywizujących w celu dojścia do rozwiązania zadań),
- odpowiedzialność i samodzielne myślenie (ewaluacja procesu nauczania przez dzieci),
- wykorzystanie technologii oraz różnych rodzajów komunikacji.
Wartość koncepcji STEAM
Prawdziwą wartość koncepcji STEAM można poznać, gdy zrozumie się odpowiednio sens pracy projektowej.
W ramach każdego projektu dzieci postawione przed zadaniem, w pierwszym etapie sprawdzają obecny stan swojej wiedzy, ustalają obszary, które chcą rozwinąć bądź rozwiązać na drodze współpracy. Ważna jest przy tym elastyczność nauczania i wprowadzania treści programowych. Nauczyciel musi mieć swobodę w doborze treści podążając za dziećmi.
W kolejnym etapie dzieci uczą się wykorzystując wiedzę ekspertów (nauczycieli, rodziców i innych osób dzielących się wiedzą w danym zakresie tematycznym), różne inne dostępne źródła, oraz heurestyki twórcze. Ważne jest by proces edukacyjny prowadzony był w powiązaniu z innymi projektami, uwzględniał różne perspektywy, zmiany, przyczyny i skutki danych działań.
Na koniec szukamy wspólnie możliwych rozwiązań lub rozwiązania możliwego do wprowadzenia w prawdziwym życiu. Przy czym każde rozwiązanie jest dobre o ile istnieją argumenty za jego poparciem.
Bardzo ważne w procesie edukacyjnym STEAM jest tzw. myślenie pytajne. Małe dzieci uwielbiają pytać. U starszych ten proces może być zgaszony w związku z lękiem przed porażką, wystąpieniem publicznym lub przekonaniem, że pytania są oznaką niezrozumienia a nie ciekawości. W konsekwencji dzieci boją się i wstydzą pytać. Pytania i eksplorowanie otoczenia za pomocą doświadczeń, po pierwsze zwiększają zaangażowanie a zaangażowany uczeń, uczy się efektywniej, szybciej i z większą przyjemnością. Po drugie dzieci są niejako zmuszone do kreatywnego myślenia, stając się siłą napędową projektu. Pokazując młodym, że świat jest złożony i chaotyczny, że nie można rozwiązać problemów, bazując jedynie na wiedzy uświadamiamy ich, że prawdziwe wyzwania są wielowymiarowe. Myślenie potrzebne do znalezienia rozwiązania musi być równie dynamiczne jak świat wokół nas.
Im wcześniej i im więcej dzieci będą się uczyć w zgodzie z metodą STEAM, tym lepiej poradzą sobie w przyszłości. Metoda ta dotyczy również 2 i 3 latków. Odpowiednia metodologia pracy rozbudza ich entuzjazm, sprawiając, że uczenie się będzie przyjemne dzięki praktycznym projektom.
STEAM rozbudza chęć do uczenia się
Dzieci uwielbiają prace w oparciu o STEAM, ponieważ prawie zawsze badają rzeczy, które ich dotyczą i interesują. Uczą się organizacji dzięki matematyce. Jak prawdziwi naukowcy, badają i szukają danych przy pomocy technologii, aby mogli zrozumieć i przekazać informacje o tym co jest możliwe i potrzebne w projekcie.
STEAM pozwala dzieciom dojść do podobnych rozwiązań różnymi drogami, w zależności od tego co jest dla nich najbardziej efektywne. Tym sposobem zarówno dzieci bardzo zdolne, jak i te mające problemy w nauce, są w stanie wznieść się na wyżyny swoich możliwości, a nawet je przekroczyć. Każdy problem można rozbić na mniejsze części, pozwalając uczniom spojrzeć na niego z różnych perspektyw.
Sztuka w edukacji STEAM
Gdzie kończy się nauka, zaczyna się sztuka.
Charles Negre, XIX-wieczny fotograf
Całkiem niedawno pojawił się silny głos promowany głośno przez Johna Maeda, byłego dyrektora Rhode Island School of Design (USA), który polega na włączeniu sztuki do programu STEAM. Maeda twierdzi, że sztuka (wliczając w to sztuki piękne, muzykę, lingwistykę) jest niezbędna w procesie innowacji. Nie chodzi o to, aby poświęcać więcej lub tyle samo czasu sztuce, ale o to, żeby włączyć, w stosownych przypadkach, umiejętności artystyczne i projektowe jako uzupełnienie STEAM.
Dzięki sztuce STEAM wkracza na zupełnie nowy poziom. Pozwala uczniom połączyć ich uczenie się przedmiotów ścisłych z praktykami artystycznymi, tańcem, muzyką, plastyką, elementami projektowania, zaopatrując ich w całą gamę możliwości uczenia się.
Badania wykazały, że nauka muzyki i sztuki pomaga uczniom poprawić umiejętności czytania i pisania, zdolności matematyczne, a także wspomaga rozwój umiejętności poznawczych i personalnych. Amerykańscy uczniowie, którzy przez cztery lata uczęszczali na zajęcia artystyczne i muzyczne, zdobywali na egzaminach dużo więcej punktów niż pozostali rówieśnicy. Kształcenie w zgodzie z ideą STEAM pozwala uzyskać znacznie lepsze rezultaty na wielu, pozornie niepowiązanych ze sobą płaszczyznach jednocześnie. Uczenie się plastyki i muzyki ułatwia przyswajanie wiedzy z obszaru nauk ścisłych.
Zapraszamy do przeczytania artykułu Sztuka wizyjna
Budowanie kompetencji STEAM a kodowanie, programowanie, robotyka
Obecnie na rynku dostępne jest coraz więcej rozwiązań technologicznych wspierających naukę. Producenci różnych rozwiązań, znaleźli sposób na dostarczenie kompleksowych rozwiązań STEAM na każdym etapie nauki już od przedszkola. Dostępne zestawy klocków LEGO, robotów, oferują dzieciom namacalne przedmioty, obrazujące zagadnienia, o których się uczą. Zmienia to cały proces dydaktyczny i stwarza uczniom środowisko, sprzyjające kreatywności.
Nowa technologia pomaga dzieciom rozwinąć umiejętności myślenia komputacyjnego, ułatwiając im styczność z podstawami programowania na dalszych etapach edukacji. Ponadto, w zgodzie z ideą STEAM, dostępne rozwiązania rozwijają u dzieci zarówno umiejętności związane z nauką, techniką, fizyką, matematyką i programowaniem, jak i kompetencje językowe i społeczne, równie ważne we współczesnym świecie.
Tempo zmian na świecie jest tak szybkie, że zapewne nie jesteśmy w stanie nawet wyobrazić sobie jakie miejsca pracy mogą powstać w przyszłości. Dlatego czas skończyć z edukacją podawczą, polegająca na podawaniu wiedzy do zapamiętania. Edukacja powinna koncentrować się na kluczowych umiejętnościach XXI w., tak by młodzi ludzie potrafili odnaleźć się w szybko zmieniającym się świecie. Te umiejętności powinny im pomóc stać się bardziej elastycznymi, kreatywnymi i odważnymi kiedy wkroczą do prawdziwego świata.
