Myśl logicznie czyli rozpoznawaj przyczyny i skutki
Podstawą logicznego myślenia jest umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego.
Proces uczenia się myślenia przyczynowo-skutkowego stanowi istotny element w edukacji dzieci, który ma znaczący wpływ na ich rozwój intelektualny, społeczny i emocjonalny. Myślenie logiczne to zdolność analizy relacji między zdarzeniami, rozumienia konsekwencji działań oraz prognozowania skutków różnych sytuacji.
Rozwijanie logicznego myślenia
W procesie edukacyjnym dzieci uczą się identyfikować, jakie zdarzenia prowadzą do określonych wyników. To umiejętność, która znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach życia, od nauki matematyki po rozwiązywanie codziennych problemów. Przykładowo, zadając pytania, takie jak „Co się stanie, jeśli…?” czy „Dlaczego to się wydarzyło?”, zachęcasz dziecko do analizy sytuacji, co sprzyja rozwijaniu zdolności logicznego myślenia.
Identyfikowanie zdarzeń a wyniki
Centralnym punktem myślenia przyczynowo-skutkowego jest zdolność do identyfikowania, jakie zdarzenia prowadzą do określonych wyników. W kontekście edukacji, dzieci uczą się analizować sekwencje wydarzeń, co staje się kluczowym narzędziem w zrozumieniu różnych zagadnień.
Jednym z najprostszych przykładów zabaw rozwijających myślenie przyczynowo-skutkowe dzieci jest układanie z nimi historyjek obrazkowych. Bardzo istotnym elementem tej zabawy nie jest samo ułożenie obrazków w odpowiedniej kolejności, ale opowiedzenie historii, która do nich pasuje i chronologiczne omówienie faktów. Młodszym dzieciom możemy zaproponować historyjki składające się z 3-4 obrazków, natomiast starsze przedszkolaki powinniśmy proponować to samo zadanie w wersji bardziej skomplikowanej, czyli z użyciem od 5 do 10 elementów.
Matematyka
Rozwiązując problemy matematyczne, dzieci są zachęcane do analizy kroków prowadzących do odpowiedzi, co rozwija ich zdolność logicznego myślenia.
Przykładową zabawą matematyczną jest klasyfikacja i porównywanie zbiorów:
„Po tej stronie mam 3 kasztany, a po tej 1 kasztan. Chciałbym mieć po dwóch stronach tyle samo kasztanów. Co powinniśmy zrobić?
Dzieci mogą dać różne odpowiedzi, np: dołóżmy 2 kasztany po tej stronie i po każdej stronie będą 3 kasztany lub zabierzmy dwa kasztany z tej strony, gdzie są 3 kasztany. Wtedy po każdej stronie będzie po 1 kasztanie albo zabierzmy 1 kasztan z rzędu, gdzie są 3 i dołóżmy po drugiej stronie, wtedy po obu stronach będą dwa kasztany
Warto zrobić wszystkie warianty proponowane przez dziecko, żeby pokazać mu, że takie zadanie ma wiele rozwiązań.
Rozwiązywanie codziennych problemów
Rozwijanie logicznego myślenia ma bezpośrednie zastosowanie w rozwiązywaniu codziennych problemów. Dzieci, które potrafią przewidzieć możliwe konsekwencje swoich działań, są bardziej skłonne do podejmowania świadomych decyzji. Dzieci, które potrafią przewidywać skutki swoich działań, stają się bardziej świadome konsekwencji swoich wyborów. Tutaj umiejętność logicznego myślenia przekłada się na skuteczność w radzeniu sobie z wyzwaniami życiowymi.
W kontekście edukacji, umiejętność przewidywania może być kształtowana poprzez zastosowanie różnych scenariuszy czy eksperymentów. To umożliwia dzieciom eksplorację możliwych wyników różnych działań.
Doskonałym tematem poruszanym w tym kontekście mogą być zasady bezpieczeństwa.
Warto ograniczyć z góry ustalone zasady, a w zamian zadawać dzieciom pytania przy okazji każdej rozmowy odnośnie takich zasad:
- dlaczego nie można wychylać się z okna?
- co mogłoby się stać, jakbyś biegł po mokrej podłodze?
- po co myjemy zęby? Co może się stać, gdy nie będziemy o nie dbać?
- dlaczego przed ulicą zawsze należy się zatrzymać?
Rozwój umiejętności analitycznych
Dzieci, które potrafią analizować związki między przyczynami a skutkami, są bardziej gotowe do bardziej zaawansowanego rozumowania i wnioskowania. Nauczanie dzieci analizy zdarzeń w kontekście myślenia przyczynowo-skutkowego może być kluczowym elementem w budowaniu ich zdolności do analizy sytuacji i rozumienia złożonych zagadnień.
Ćwiczeniem ponadczasowym jest omówienie kolejności pór roku. W tym celu powinnyśmy mieć przed sobą rysunki z charakterystycznymi cechami pór roku lub fotografie. Prosimy dziecko: ułóż zdjęcia drzewa w różnych porach roku w odpowiedniej kolejności zaczynając od drzewa letniego. Jakie będzie następne? Warto też zadać pytanie odwrotne: Co było przed zimą?
Cudowne są też historyjki obrazkowe. Przygotujmy fotografie np.:
– połamanych po wichurze gałęzi drzew,
– kałuży
– stłuczonego talerza
– zwiędniętych kwiatów
oraz innych tego typu.
Następnie zwracamy się do dziecka pokazując mu zdjęcie połamanego drzewa: Jak myślisz? Co się wydarzyło, że to drzewo się połamało?
Ważne, żeby wysłuchać różnych odpowiedzi oraz to, żeby nawiązała się dyskusja nad możliwymi przyczynami.
Analogicznie zadajmy pytania:
- Jak myślisz? Dlaczego tu jest kałuża? Co się wydarzyło wcześniej?
- Co się stało z tym talerzem?
- Dlaczego te kwiaty zwiędły?
Wzmacnianie umiejętności społecznych
Dzieci, które potrafią przewidzieć, jakie konsekwencje mogą wynikać z ich zachowań w interakcjach społecznych, są lepiej przygotowane do efektywnego komunikowania się z innymi.
Rozumiejąc, jakie konsekwencje mogą wynikać z ich zachowań, stają się bardziej świadome swojego wpływu na innych. Przykładowo, dziecko, które zdaje sobie sprawę, że pomoc innemu dziecku może wywołać pozytywne reakcje w postaci wdzięczności czy przyjaźni, zaczyna rozumieć społeczne wartości i normy.
Co więcej, dzieci, które potrafią przewidzieć, jakie uczucia mogą wywołać ich działania u innych, są bardziej zdolne do wczuwania się w sytuację innych ludzi. Przez stawianie pytań typu „Co się stanie, jeśli ktoś poczuje się zraniony przez moje słowa?” czy „Jakie będą skutki, jeśli pomogę komuś w potrzebie?”, dzieci uczą się rozumieć emocje innych i rozwijają umiejętność empatycznego podejścia do społecznych relacji.
Rozwój umiejętności myślenia logicznego u dzieci to proces kluczowy dla ich ogólnego rozwoju. Wpływa on nie tylko na aspekty intelektualne, ale także na umiejętności społeczne i emocjonalne. Metody nauki tego procesu powinny być zróżnicowane i dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego dziecka, a jednocześnie uwzględniać współpracę między jego nauczycielami a rodzicami.
Edukacja skupiona na rozwijaniu logicznego myślenia, badania związków przyczynowo-skutkowych stanowią fundament dla kształtowania świadomych dzieci, gotowych do radzenia sobie z wyzwaniami współczesnego świata.
